تار و سه‌تار از سازهای سنتی و محبوب ایرانی هستند که هر کدام ویژگی‌ها و خصوصیات خاص خود را دارند. در اینجا به بررسی شباهت ها و تفاوت های بین این دو ساز می‌پردازیم که می‌تواند برای کسانی که قصد یادگیری یکی از این دو ساز را دارند، مفید باشد.
شباهت‌های تار و سه‌تار
- کوک: هر دو ساز بر اساس شور سل کوک می‌شوند.
- نوع ساز: هر دو از سازهای زهی ایرانی محسوب می‌شوند.
- پرده‌بندی: هر دو ساز دارای پرده‌بندی هستند و از ۲۵ پرده تشکیل شده‌اند.
- ساختار پرده‌ها: هر پرده از پیچیدن ۳ یا ۴ زه یا سیم نایلونی بر روی دسته تشکیل شده است.
- انگشت‌گذاری: هر دو ساز انگشت‌گذاری‌های یکسانی دارند.
- این شباهت‌ها نشان‌دهنده ارتباط نزدیک و تشابهات ساختاری و عملکردی بین سازهای تار و سه‌تار است.
تفاوت‌های تار و سه‌تار
- ضخامت دسته ساز:
دسته تار معمولاً کمی ضخیم‌تر و بلند تر از دسته سه‌تار است، که این امر ممکن است در راحتی نوازندگی تأثیر بگذارد. - تعداد سیم‌ها:
سه‌تار دارای ۴ سیم است، در حالی که تار دارای ۶ سیم می‌باشد. این موضوع بر نوع نواختن و صدای تولیدی تأثیرگذار است. - صدای تولیدی:
سه‌تار معمولاً صدای زیرتر و ضعیف‌تر دارد و صدایش حزن انگیزتر شنیده می‌شود در حالی که تار صدای پرطنین‌تری تولید می‌کند. - کاسه ساز:
روی کاسه تار از پوست استفاده می‌شود که به تولید صدای پر حجم‌تری کمک می‌کند، در حالی که روی کاسه سه‌تار صفحه‌ای چوبی قرار دارد که تاثیر زیادی در تغییر صدای ساز دارد. - تأثیر تغییرات آب و هوا:
تغییرات رطوبت و آب و هوا تأثیر بیشتری بر صدای تار دارد و با تغییرات جوی معمولاً صدای تار بم‌تر می‌شود، در حالی که سه‌تار کمتر تحت تأثیر این تغییرات قرار می‌گیرد. - شکل کاسه:
کاسه سه‌تار معمولاً ملاقه‌ای شکل بوده و از ترکه‌های چوب ساخته می‌شود. در مقابل، کاسه تار از کنده درخت توت تهیه می‌شود و دارای دو قسمت است که به یکدیگر چسبیده‌اند: یکی کوچکتر و دیگری بزرگتر. این تفاوت در طراحی کاسه، تأثیر بسزایی بر صدای ساز دارد. - مضراب:
مضراب تار از فلز برنج ساخته می‌شود و در انتهای آن موم وجود دارد، اما در سه‌تار می‌توان با ناخن مضراب صدای تولید کرد. نحوه نواختن و حرکت مچ دست نیز متفاوت است. - خرک:
خرک سه‌تار معمولاً کوتاه‌تر است نسبت به خرک تار، که این موضوع می‌تواند بر تنوع نت‌ها و نوع صدای تولیدی اثرگذار باشد. - وزن:
تار معمولاً نسبت به سه‌تار وزن بیشتری دارد. به همین دلیل، بانوان به یادگیری سه‌تار گرایش بیشتری پیدا می‌کنند. - یادگیری آسان تر: دسته سه‌تار کوتاه‌تر و باریک‌تر است که این ویژگی باعث می‌شود پرده‌گیری برای نوازندگان تازه‌کار راحت‌تر باشد و در نتیجه یادگیری آن آسان‌تر شود. این ویژگی‌ها، نوازندگان مبتدی را در شروع یادگیری و تسلط بر ساز یاری می‌دهد.
- قیمت: از نظر مالی، سه‌تار معمولاً ارزان‌تر از تار است. این نکته می‌تواند به عنوان یکی از عوامل مؤثر در انتخاب ساز برای مبتدیان در نظر گرفته شود.
دوره‌های آموزشی تار و سه‌تار در آموزشگاه موسیقی احتشام
آموزشگاه موسیقی احتشام دوره‌های آموزشی ویژه‌ای برای تار و سه‌تار ارائه می‌دهد که به نوازندگان مبتدی و حرفه‌ای کمک می‌کند تا مهارت‌های خود را تقویت کنند. این دوره‌ها شامل موارد زیر است:
- دوره‌های مقدماتی:
این دوره‌ها برای کسانی که هیچ تجربه‌ای در نوازندگی ندارند طراحی شده است. مباحثی نظیر شناخت ساز، اصول اولیه نواختن و انگشت‌گذاری در این دوره‌ها آموزش داده می‌شود. - دوره‌های پیشرفته:
نوازندگان متوسط و حرفه‌ای می‌توانند در این دوره‌ها شرکت کنند. این دوره‌ها شامل تکنیک‌های پیشرفته، آشنایی با دستگاه های ایرانی ، ردیف نوازی و بهبود تکنیک‌های نواختن هستند.
تار بهتر است یا سه‌تار؟
برای پاسخ به این سوال، نمی‌توان یک جواب قطعی ارائه کرد. انتخاب بین تار و سه‌تار باید بر اساس علاقه فردی باشد. اگر فردی نسبت به یکی از این دو ساز علاقه‌مند است، بهتر است از آن شروع کند. اگر هنوز در انتخاب بین تار و سه‌تار مردد باشید، پیشنهاد می‌شود از سه‌تار شروع کنید. این ساز به لحاظ قیمت نیز ارزان‌تر است و شباهت‌های زیادی با تار دارد. با کمی تجربه و شناخت بیشتر از سازها، می‌توانید به سراغ تار نیز بروید و از نواختن آن لذت ببرید.
در نهایت، یادآوری می‌شود که مهم‌ترین نکته در یادگیری هر یک از این سازها، علاقه و انگیزه شخصی نوازنده است.
برای فردی که میخواد یه ساز اصیل ایرانی و سنتی انتخاب کنه واقعا مطلب بدرد بخوری هستش ، ولی انگار سلیقه عموم مردم سه تار هستش